So Do

Transkripsyon Fokus Gwoup Seau D’eau

 

Patisipan

1. Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Elemante  2
2. Ivette Ville; Fi; 55 ane; 7 timoun;Komes; 3 ane Selil; Oken edikasyon
3. Norelis Jn Roodson ; Gason ; 21 ane ; Okenn; Pwofese lekol; 2 ane Selil; 3eme ane
4. Poris Feliciane; Fi; 66 ane; 8 timoun; Komes;  3 ane Selil; Preparatwa 1
5. Innocent Saiudan; Gason; 22 ane; Okenn;  Elev, kiltivate; 2 ane Selil; 7eme ane
6. Obri Pierre; Gason; 50 ane; 3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye ; Pa nan Selil ; 4eme Segonde
7. St Gardien Idalerne ; Fi ; 20 ane ; Okenn ; Pwofese lekol ; 3 ane Selil ; 3eme Segonde
8. Placide Idalma ; Fi ; 36 ane ; 6 Timoun ; Komes ; 4 ane Selil ; 6eme ane
9. Pierre Jespe ; Gason 30 ane ; 3 timoun ; Atis pent ; 1 ane Selil ; 5eme ane Fondamantal
10. Antoine Gustav ; Gason ; 50 ane ; Okenn ; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn
11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun ; Kiltivate ; 1 ane Selil ; 3eme ane Fondamantal
12. Jn Baptiste Marc Mesulma ; Gason ; 51 ane ; 8 timoun ; Kiltivate ; 1 ane Selil ; Sekonde
13. AnnaCius Wilner ; Gason ; 34 ane ; 2 timoun; Chofe taxi ; 3 ane Selil; 8eme anne
14. Dorsil Lousne; Gason; 28 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde
15. Douze Manouche; Fi; 32 ane; Okenn; Konseye Komesyal TNS ; 20 mwa ; Iniversite
16. Gardien Foreresse; Gason; 48 ane; 6 timoun; Pwofese lekol; 4 ane Selil; Reto
17. Derilus Rosemanie; Fi; 23 ane; Okenn; Aminate TNS; 10 mwa; Filo

 

Bonjou tout moun. Nou la matin an pou nou fe yo prezantasyon sou yon etid nou te fe nan ane 2013 sou pwodiksyon mango. Pwogram mango a li gen plizye reprezantan  pesonaj ladann. Nap prezante ladan yo de ke nou tout ka konnen se BELRIVE ak CLINTON. Yo la pou fe pwogram nan avanse. Se gras ak yo tou ki pemet pwogram sa ezekite sou teren an .Pwogram sa rive posib gras ak kelke oganizatyon e kelke konpayi ki deside mete kob yo ansanm pou avansman pwogram sa. Pami yo nou gen Koka Kola, BID USAID, ak Teknosev ke nou konnen deja. An 2013 nou de fe yon etid sou pwogram mango a. Jodia nou pote rapo sa nou te jwen bay ou paske se akos de patisipasyon kelke nan nou ak anpil lot pwodikte mango nan plizye lot zonn kite fe etid sa te yon sikse. Gen bagay nou pral prezante la nou ka we petet ke yo pa reflete reyalite ou menm bo isit la. Pa inkyete’w paske kom mwen di’w sa deja etid sa te fet nan plizye zonn diferan pa exanp Gwomon, Mayisab, Timond, Mibalais ak Eneri. Nan sa nou pral prezante ak ou yo li ka posib ke nou rive yon kote ke nou bay yon enfomasyon epi ou te vle ajoute kek bagay oswa ou ta vle aksyente sou li, selman leve chif ki nan men ou a epi nap bay lapawol.

Objektif pwogram se:

1. Montre kijan nou ka fe pwodikte pwodwi plis mango. pwodikte yo vin genyen pwop teknik kijan pou plante, trete, ak keyi pou li ka fe plis kob.
2. Pwodwi meye kalite de mango. Sa vle di nan fason nap pwodwi mango si yon pwodikt te gen 3 pye mango kite konn ba li 2 ou 3 douzen mango, pwogram sa la poul pemet li ak men 3 pye mango sa li rive pwodwi 4 ak 8 douzen mango.

 

3. Lot objectif program sa vise se montre kijan pwodikte kapab transpote mango yo de fason pi konfotab.
4. Lot aksyon pwogram sa fe pou pwodikte yo se pemet yo jwenn kredi. Sa vle di pemet ou jwenn yon ti lajan pou mennen lot aktive apa de mango. Ki donk, pwodikte ki swiv pwogram sa li pemet yo retrase tout sa yo te fe pandan ane  nan zafe mango a. Sa pemet ou fe fich epi note tout antre soti ou fe pandan ane a. Ki donk, pwogram sa fe pwodikt a konside zafe mango a tankou yon bisnis

Pwogram nan te organize pwodikte yo an Selil. Pwogram sa pemet moun ki nan Selil yo transpote mango yo a direkteman nan izin ki pral expote mango a.

Objectif etid sa nou te fe a e sa nou pral fe a se evalye sitiyation pwodikte mango yo. Tankou sa nou te fe an 2013 se gade si pwodikte yo ap fe plis kob tout bon. Epi cheche konnen si pwoje sa ta refet anko kisa ki ta dwe fet pou li ka mache pi byen ke jan li te ye a.

 

 

Kiyes nou ye ?

Nou se yon ekip ki fe rechech ki rele Socio Dig. Se nou menm Teknosev te chaje pou nou te fe etid sa. Nou te la en 2012 epi nou te la en 2013. Jodia nou ap travay pou Teknosev, men nou travay avek tout moun. Si kom pwodikte nou ta gen yon sije nan pwodiksyon mango a nou pa konpran nou menm nou ka travay pou ou tou. Nan ekip la pou jodia nou gen avek nou Mr. Tim, mwen se Pharel, Almathe, epi Egain. Nou gen avek nou Isaac ke nou tout la konnen deja.

Ki kote etid sa te fet ?

Etid sa te fet nan Plato central ak Atibonit nan plizye komin  tankou Gromon, Tomond, Veret, Maisade, Enri, Mibale, ak Tirivye. Nou te pale ak 691 moun. Nan moun sa 422 se mou ki nan Selil ak 269 moun ki pat nan Selil.

Kisa nou te jwen nan menm moun sa yo.

• 90% nan moun sa yo gen mango fransik.
• 70% moun gen mango blan.
• 52% moun gen mango fil.
• 48% moun gen mango kon.
• 26% moun gen mango kodok.
• 4% moun gen mango carot.
• 1% gen mango lot yo.

Pou nou konprann metod pousantaj la, le wap pale de pousantaj wap pale de 100. Pa egzanp si nou gen yon popiplasyon de 100 moun nou seleksyon 10 nan moun, 10 la se 10% nan popilasyon 100 nan. Si nou pran 20 se 20% nan popilasyon 100 nan.

Nou te gen yon kategori de 3 kalite group moun.

1. Moun ki pa nan Selil ki pa vann mango nan Selil nan ane 2013 sou 100 gen 85% gen mango fransik.
2. Moun ki nan Selil ki pa vann mango nan Selil en 2013 sou 100 gen 93% ki gen mango fransik.
3. Moun ki nan Selil ki vann mango nan Selil en 2013 97% ladan yo ki gen mango fransik.

 

 

 

 

Prezantasyon kontinye  pale sou mwayen pye mango prodikte genyen nan ane 2013 la.

Pwodikte ki pa nan Selil gen an mwayen de 4 pye mango. Pwodikte ki nan Selil men ki pat vann ak Selil gen an mwayen de 5 pye mango. Pwodikte ki nan Selil epi vann ak Selil gen an mwayen de 7 pye mango.

Koman nou fe jwen mwayen? Pou jwen mwayen, se pa egzanp nou pran 10 pwodikte mango epi nou mande chak nan yo konbyen pye mango yo chak genyen. Nou pran kantite pye mango chak genyen nou adisyonel epi nou divize l pa 10. Chif nou jwen nan ap ban nou an mwayen konbyen pye mango chak pwodikte genyen.

 

Chanjman kob pwodikte yo jwen nan zafe mango a akos de pwogram nan.

1. Gen 8,000 moun ki se moun ki pa nan Selil ki jwen yon ogmantatyon de 25% nan vann mango akos de pwoje en 2013.
2. Gen 6,000 moun ki nan Selil men ki pat vann ak Selil nan 2013 ki jwen yon ogmantayon de 50%.
3. Gen 2,000 moun ki se moun ki nan Selil epi te vann ak Selil nan 2013 ki jwen yon ogmantatyon ki depase 100%.

 

Nou konstate gen yon gwo avantaj pou moun ki nan Selil ki vann mango ak Selil. Paske malgre yo mwens men yo gen plis avantaj ak yon gwo ogmantatyon pou yo.

 

Prezantasyon kontinye pale sou kantite ti pye mango chak kategori pwodikte plante nan ane 2013 la.

Pwodikte ki pa nan Selil gen 85% nan yo ki plante ti pye mango. Pwodikte ki nan Selil men ki pa vann ak Selil 79% plante ti pye mango. Pwodikte ki nan Selil epi vann ak Selil 84% plante ti pye mango.

 

 

 

 

 

Kisa nou remake nan chif sa yo ?

(Long Silans)

Partisipan Gason : Sa’m remake genle se moun sa yo ki plis interese nan plante mango. Paske yo jwen plis akourajman.

Moun ki nan Selil 84%nan yo plante tip ye mango.  Moun ki pa nan Selil 85% nan yo plante ti pye mango.

(Plizye lot patisipan ap pale antre yo menm.)

Sak ki dwol pou nou se ke moun ki pa nan Selil ap plante plis ke moun ki nan Selil. Sak fe sa?

(Silans)

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane;Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Pwodikte yo vin  genyen pwop teknik kijan pou plante, trete, keyi, pou li ka fe plis kob. Dapre mwen menm, se pa an tandans moun yo ap degaje lakay yo parapo ak reveni  yo we moun ki nan Selil yo te vin genyen kouyea ki vin pose yo menm yo antre nan plante plis.

Eske se paske yo pat genyen?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Nomalman.

Mwen twouve sa dwol. Paske si’m nan Selil mwen we map fe plis kob mwen t’ap kouri plante plis ti pye mango pou’m ka fe plis kob. Men sa nou we la, se ke moun ki pa nan Selil yo plante plis ti pye mango.

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Non. Yo vin gen yon tandans yon anbisyon kounya. Yo vle plante plis.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Sel; Sekonde: Yo vle fe plis kob yo plante plis men yo pa vle antre nan Selil.

( Patisipan ap touse.)

Poukisa yo pa vle antre nan Selil?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1ane Selil; Okenn: Petet yo pa konpran li.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Pafwa tou,chak fwa yo moun pa konn yo bagay (Bri motosiklet kap pase.) eeeee pafwa li mal pou li patisipe ladann. Epi lot bagay tankou mwen pa pral direkteman. Men moun yo, gen anpil moun le’l tande bagay Selil la le yo aksyente sou afe kredi a, kom Ayisyen pa renmen afe kredi a. Ayisyen pa telman renmen kredi! Epi Ayisyen telman pa fe lot fe konfians! Sa konn koz anpil moun pa vle pran pa nan bagay Selil la.

Poutet yo tande gen bagay kredi a?

Plizye participant:  Wi. Wi.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde : Pawol kredi. Sa vle di men moun ki nan Selil eeeeee  kom ou di ki pa vann pwodi a nan Selil la. Sa vle di paske moun nan  li konnen le’l vann kredi lagan li pa fasil pou retounen vin jwen li.

Le w’ap di kredi sa vle di li oblije vann sou kredi ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Se pwoblem nan sa.Yo poko touche. Eeeeee w’ap jwen moun ki nan Selil la ki pa vle vann a Selil la !

#1 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal : Paske yo renmen kob la fok kob la ta nan men yo.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma ; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Non selman moun nan renmen lajan, men le nesesite peyi a. Peyi a pa gen travay. Eeee nesesite tou, pouvrete tou konn koz moun pa ka kenbe tou.

Sa tre interesan n’ap fin fe prezantasyon epi nan retounen sou sa.

Prezantaston kounye pa sou chajman ki genyen nan douzen mango.

Avan pwogram, nan ane 2010 yon douzen mango se 20 grenn mango. Nan ane 2013  douzen vinn 16 grenn, kounyea nan 2015 yon douzen mango se 14 grenn mango li ye.

Eske se vre ? Si nou we ke nou di yon bagay ki pa vre ou gen dwa di, ‘Non mesye se pa konsa’.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Men jiskaprezen tou, gen anpil peyizan tou men sou mache piblik yo sa yo konn eeee, bon sa yo kon fe ?  Y’al vann manko sou mache piblik la. Bon aktyleman le yon peyizan ta gen mango a la, li pran’l al vann sou mache piblik la li fe plis kob pase si’l bay li nan Selil la. Menm ak 14 la wi.

 

Kijan ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde:  Le li al vann sou mache piblik la an Ayiti sou mache a, le li al vann mango pa ezanp (Bri ap fet pa ka tande res pawol partisipan di)  Le yon moun pran yon chaj mango kisanswa Fransik oswa Blan kelkeswa sa li te ye a depi li pote’l al vann nan mache omwen li pa ka fe yon kob kach pou’l ta jwen pou fe yon entere obyen mennen yo aktivite. Men kanmenm pou moun nan li pi rantab paske li vann  pou plis kob. Pase[1] menm li vann li a 14 eeeeee nan douzen nan.

#11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Se a douz li vann li.

Eske se pa douz li vann ?

#11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Wi.

Eske li toujou se douz ?

#11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Wi. Se kounyea mwen we li vin monte.

Li vinn pi plis ?

#11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Wi.

Kounbyen nan yon douzen kounyea ?

#11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Kounyea le y’ap achte mango a nan menm nou yo pran’ l a 14.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Yo pran’ l 14. Yo pran’l 14.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Rezon kife yo pran 14 la se paske le yo rive nan izin si gon[2] grenn ki pa sin ki pa bon le yo retire’l pou yo ka jwen pou mete ladann.

 

Sa vle di an 2010, 2011  douzen nan te 12 ?  Kounyea akoz de izin yo komanse dokimante yo pran li 13 ,14 ? Paske yo konnen ka gen kek reje ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Mwen pa gen pwoblem non. Pou si’l jwen yo grenn ki pa bon ladann. Paske si’m vann mango 14 si le yo ale nan izin nan gen yonn ki pa bon, m’ pa gen pwoblem non. Men lot pwodikte yo gen moun ki pa vle vann li konsa. Yo pito vann li ak Voltije. Yo vann li pa pye olye de vann ni[3] pa douzen.

Poukisa se pa pye?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Mwen pral di’w. Sitou moun lan li pa bezwen konnen le’l rive la li vann mango pa pye a li pa bezwen konte mango a. Li vann li epi li touche soulechan. Petet mango a pat jwen bon tretman men jan li ye li jwen lagan li. Sa se afe moun ki achte a. Li menm li pa gen pwoblem. An realite tout sa yo se yon setan de eeee bagay ki pouse pwodikte pou li neke vann mango li a lot moun. Li pa vann li nan Selil la. Paske dabo avantaj li  genyen li vann mango lagan’ l nan men’ l. Ebyen li pa nan bagay mango  ap tonbe nan selksyon mango bon mango pa bon. Li pa nan bagay sa menm. Mango li bon li pa bon se pa afe pa’l.

(Konvesasyon sou nimewo patisiapant yo ye.)

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Selil la se yon bagay yo mete pou nou. Afe ou di ke mango le li vann sou mache a li fe plis kob se pa vre. Ou menm ou konn pran yo panye ou mezire yon nom[4] de douzen ou mete ladann, ou we ki vale douzen ki plen yon panyen. Ò yo achte li nan men’w pa douzen. Kounya avan ou di moun nan mache a fe plis kontwole konbyen douzen panyen a pran. Le moun nan ale nan mache li ka vann panye a 150 gouds.Men le ou kontrole douzen mango a ou ka jwen nenpot 5 douzen ladan’ l. Eske ou pa fe defisi ? (Silans) Ou fe defisi, enhh ? Voltije yo menm, le ou we pa egzanp nou pran mango 14 nan men’w le ou rive nan izin nan si ou pote 500 douzen mango le ou antre nan biwo yo mete nan tet fich la yo afe de 100 konbyen grenn mango pou al jete. Kote li soti ? Tout se nan 14 la li soti. Enhhh ? Se sa kife le animate yo ap pale avek nou, nou oblije ouve zorey nou byen poun konpran byen sa y’ap di nou an. Le yo pran mango 14 nan men nou fok nou we kote ti sa yo pran an plis la  kote li pral jete. Pran egzanp ou pote 500 douzen mango. Yo mete w’ap koupe kenpot 100, 120, 125 inite.  Le ou ta kontwole kantite sa w’ap we konbye douzen mango k’ap jete ladann. Izin nan pa peye li non. Yo pran sa yo yo rache yo pou we si mango a gen ve. Yo rache yo tout yo voye jete. Kounya evalye 120 grenn ki sot ladan pou we konbyen douzen ki soti ladann. Konbyen douzen ki soti nan 500 ou te pote a. Ò ou gentan achte mango a nan menm prodikte avek pri an. Ou we ? Ou gentan achte 500 douzen nan fok ou vin peye 500 douzen nan. Se nan benefis ki pral fe a tout sa yo pral soti.

(Anpil bri ap fet komsi se yo gwo van.)

Eske moun k’ap achte nan men peyizan an se pa panye li achte?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Sa’m di a se pou mesye ki te di le peyizan nan al nan mache a li fe plis kob. Mwen di’l se manti.  Fok ou kontrole douzen panye a pran pandan moun nan pran yon pake mango li van li pou $30HT. Le konsa ou menm ou bezwen we si’l fe plis kob vre. Achete yon panye mango kontwole li pou we konbyen douzen ki ladann avan ou di ke li fe plis kob. Ok ? Se konsa pou ou kontwole li avan.

 

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: An touka kom peyizan, mwen pran egzanp lan kom peyizan. Mwen se manb Selil mwen vann a Selil petet tout moun pa refliche nan jan. Men peyizan an  tou le li al vann mango eske li teni kont mango de bonn kalite ni de moves kalite ?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Ban’m di’w yon bagay tre senp. Depi 2013 Teknosev paret la mwen nan al vann mango nan izin. Si’m pa paret mwen di yon moun men tel bagay tel bagay ki fet se vle mwen pa vle di’w. Ou konpran ? Yo pa bezwen fe lajan sou ou. Le w’al nan izin nan o premye tan annek ou rive mango’ w debake. Men kounye depi ou rive ou gen yon setan de moun ka chofe tet ou. Fok ou peye debake mango. Fok ou bay lajan. Bagay yo nou menm ki anle a nou sipoze diskite sa pou nou. Pase  tout ka enprevi nou pa gen ase lajan nan enprevi nou pou nou peye debake $100HT,$150HT pou nou peye debake pou nou. Li pa bon pou nou le li konsa.

 

 

Le ou rive ak mango yo, yo mande pou peye pou debake yo ? Kisa ou fe ak yo ? Ou retounen ak yo la?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne:  Non. Le ou rive ak mango a nan izin nan pou yo mete li ate, kounyea pou yo lave, kounyea anploye sa yo ki andan an ap mande’ w kob. Ou peye yo pou yo debake. Nou pa genyen li nan bidje nou. Nou pat genyen nan bidje nou.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Bagay sa se bay izin nan li ye.

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Bay izin nan li ye.

Ok.  Eske yo triye yo? E reje a?  Se sa’m ta vle konnen.

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Reje a ? Reje a ? Bon se yon bon pwen ou touche pou nou. Reje a li menm le yo pran’l yo achte’l ak tro ba pri nan menm nou.

Yo achte li la men’w ?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Two ba pri.Trop ba pri.

Kiyes ki achte li nan men’w?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Izin nan menm. Yo peye trop pitit pou li. Pri a two pitit paske nou menm nou achte’ l a $10HT. Le moun nan prepare mango’ l, w’achte’l $10HT nan menm’ l . Si ou ta gen yon 10, 20, 24 douzen ki pa bon nan menm y’achte’l a $4HT nan men’w. $3HT tout wi.

Kiyes ki achte li nan men’w ? Eske se izin nan oswa moun kap travay nan izin nan?

#13 AnnaCius Wilner ; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Met izin nan ki achte’l. Yo vin achte’l pa machin nan men yo. Izin nan ki achte reje yo nan men’m. Si yo te menm bay ou li pou te soti ave’l sou mache a ou menm ou t’ap fe plis kob ladann. Bagay fok izin nan menm achte’l nan men.

Eske yo bay resi?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Pletil?

 

Eske le izin nan achte reje a li bay ou resi pou li?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Wi. Yo ba’w resi.  Wi. Yo tou make. Yo make reje koute tan kob.

Eske pifo peyizan konnen konbyen douzen mango ki gen nan yon panye?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Yo menm sak rive yo pa fe’l. Sa ka rive yo pa fe’l.  E menm jan, e menm jan nou menm ki nan afe mango deja le ou paret ou achte yon pye mango nan men yo moun ou gentan konnen le ou gade pye mango a l’ap kote tan. Yon egzanp, gen yon dam ki ap vann yo pye mango le’m fek antre nan program mango a. Dam nan di, ‘’Hey pye mango’m nan kon kote’m $400HT le m’ap vann li !’’  Nou menm nou te novis tou nou te fek paret.  Nou poko we ki pri nou te ka ba li. Nou di n’ap keyi pa douzen. N’ap kontrole pou ou. Le nou rive sou 50 douzen n’ap atake 100 douzen nou di ou met tou ba nou tout res la nap bay ou $400HT. Li di, ‘’Hey, heyyyy pye mango’m se $500Ht !’’ (Repondan ap ri) Sa vle di le moun nan novis nan yon bagay ou ede’l jwen yo eklesisman. Si nou te bezwen piye’l nou t’ap bay kob pou pye mango a. Men nou ede’l li vin fe plis kob nan mango a. Li vin jwen reje mango li vann ak Voltije k’ap achte nenpot vye mango bagay.

(Plizye moun tonbe ap ri.)

Eske ou t’ap di yon bagay?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi.  Sou afe douzen mango pa panye a. An 2013 panye te konn pran 3 douzen mango. Ou we pou le moman mango telman vin pa vann yon panye ap pran nenpot 4 a 5 douzen mango. (Bri ap fet. Pa ka tande sak patisipant di apre sa.) Pou afe douzen pou mwen menm se sa net ! M’ renmen’l. Le’m fin vann mango’m pa douzen nan mwen jwen res mango mwen toufe’l. Le’m toufe’l mwen vann li.  Pa douzen nan gen moun ki plenyen pa douzen 14  yo pa renmen’l. Mwen pa gen okenn pwoblem. Paske le moun nan fin triye mango a oswa mwen fin triye’l res mango’m rete. Mwen ka rele nepot lot machann mwen vann li anko.

(Silans)

Pandan nou sou douzen nan, mwen ta vle poze yon kesyon sou sa. Avan pwoje le nou t’ap fe etid la moun yo te konn di ke Voltije te konn pran douzen mango a 20,18 grenn mango. Kounyea akos de pwoje douzen nan vin 14 grenn. Kisa nou panse de sa ?

Yon patisipan fi: Non !

 

Eske avan yo te konn pran mango plis ke sa ?

(Piblik la ap pale antre yo sou afe douzen nan. Anpil moun ap di ke yo pat bay enfomasyon sa.)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Ou konnen avan mwen pa janm gen konesans yo te konn pran’l a 20.  Nou menm nou pat konnen kom sa. Nou te konn vann li pa pye oswa nou te konn toufe’l vann ni[5] pa panye. Menm moun ki te konn achte mango a pa vle pran’l pa douzen nan men’w.

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Bo lakay la se pye. Paske menm moun ki te achte mango pa vle pran pa douzen nan men nou.

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme ane: Raman si ta gen kek ti grenn mango.

Prezantate eksplike ke done nou genyen se pa sel Sodo nou te jwen enfomasyon men se plizye lot kote tankou Gwomon, Tomod, ak Mirebalais.

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Nou menm isit la nou pat konn vann pa douzen.

Ou te di avan ke panye mango a te konn  pran…. ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: 3 douzen. Kounyea li vin pran plis paske vin gen anpil mango epi tou manke eeee yo ti jan mango a pa van vreman.

Eske se menm panye nou te gen lontan?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Non. Panye yo vin pi gwo. (Riiiii)

Koman ? Yo vin pifo ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Selon moun kap fe’l la.

Eske ou vle di ke le panye a ta pran 3 douzen ke douzen nan te plis?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Vwala ! Se sa’m ta panse tou. (Riiiiii)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Me koman. Map ba ou l’ byen. O komansman panye a le w’ap mete mango a ou mete yon ti pay anba’ l. Deske se yon ti pay ou mete  l’ap monte plis pa douze. Men le ou mete  lontan se anpil pay e depi li rive a yon route ou kouvri’l. Men kounyea si’l pa fe tiyon w’ap ret ave’l nan mache a. Yo pap achete’l. Paske yo di’w kounyea mango se pou piyay li ye. Avedi vin gen plis mango an kantite kounya. Pou vann yon panye mango s’il pa fe tiyon ou pap vann ni[6]. E lontan depi ou te mete’l a twaka, pil pay anba’ l le paret yon moman li gentan vann. Sa vle di an men tan w’ap mete pay anba’l l’ap plen pi vit.

Poukisa ou te konn mete mwens? Ou pap achete’l si’l gen pay?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Non. Fok ou mete’l. Si li gen anpil pay l’ap ret ave’w. Yo di gen mango an kantite. Men lontan ou te mete anpil pay ou mete mwens mango depi wa’l ave’l yo pran’l. Kounya yo pa fe sa gen plis mango panye vi pi fo.

Panye sa, eske se nan mache ou vann li?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Nan mache a. Pase[7] kounya gen mango ou pap jwenn yo pran li twaka nan menm anko.

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane; 3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil; 4eme Segonde: Se di ke Selil la ki bon pou ou ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Selil la ki bon pou mwen.

Prezantasyon kounye pale sou chajman ki gen nan pri douzen mango a.

• Pou moun ki pa nan Selil nan 2010 yo te konn vann douzen mango 14 goud. An 2013 douzen nan vinn 16 goud ; epi kounyea an 2015 douzen monte a 20 goud. Gen yon pousantaj de 43% ogmantasyon nan kob yo te konn fe a.
• Pou moun ki nan Selil men ki pa vann direkteman ak Selil yo soti nan 14 goud nan 2010 ; 20 goud an 2013 ; epi rive a 28 goud kouyea nan 2015 pou yonn douzen. Gen yon pousentaj de 100% ogmantasyon nan kob yo te konn fe a.
• Pou moun ki nan Selil epi ki vann avek Selil an 2010 douzen se te 14 goud. An 2013 douzen nan te 28 goud ; kounyea an 2015 douzen nan vann 42% goud. Gen yon pousantaj de 200% ogmantasyon nan kob yo te konn fe a.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Si se konsa  jiska prezan pou mwen menm, So Do mango a jiska prezan li vann depase 28 goud nan jaden an.

Nan jaden?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Wi. Pou moun ki pa vann nan Selil la. Moun nan li vann mango plis ke 28 goud.

Sa se prezantasyon 2013.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma ; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Annnn ! Men ou di’m kounya ?

Pou kounye li kapab pi wo.

#11Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Pou kounya  gen moun ki vann li $6HT anba pye a kote ou keyi’l la. Men si w’ap lave mango a ou pwopte’l pote’l bay yon izin w’ap vann li $9HT.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Se pa nan izin non. Ou pote’l anba isit la.

 Eske chif sa yo se pou 2013 oubyen kounye a ?

Isaac : Sa kapab depi 2013. Men ban’m fe yon ti mansyon sou li. Pou mwen menm pou gwoup de moun sa yo, se moun ki chwazi vann avek Selil la. Genle genyen pami nou ki te kole avek Selil nou. Pa vre ? Nomalman nou konnen Selil la li achte yon mango ki diferan de lot. Ok ? Se yon mango ki setifye. Se pa vre?  Sak rele Ekitab obyen Oganik. So, nomalman depi ou vann mango yo nan mache Setifye, kise kay Madam Perry. Se pa vre? Ok. Mango sa yo y’ap fe’w jwenn yon 42 goud konsa. Eske nou we sa’m di’w la? Gen moun tou ki pat rive setifye mango Fransik li yo. Eske nou la? (Wi)  Moun sa yo y’ap toujou rete nan mache Konvansyonel. OK ? Moun sa yo gen dwa jwenn yo pri ki yon ti jan pi ba ke 42 goud. Se pa vre? (Wi) Sa depan de sa nou rele mandate a ki pri ki fikse pa dirijan Selil yo. Eske nou la ?(Wi) Eske nou dako ?(Wi) Gen Animate Komesyal ki te ede dirijan Selil yo fikse pri pou peye pwodite pou mango Konvansyonel obyen mango ki setifye. Eske nou la ?(Wi) Men an mwayen kom ane sa kay Madam Perry li pat achte mango Konvansyonel souvan se te mango Setifye Oganik li te pran. Ki te fe pwodikte yo jwen an mwayen, nou sonje pale de mwayen se pa vre ?(Wi)  An mwayen 42 goud. Pou yon douzen byen kontwole a 42 goud pa 14 obyen 13. Genle se nou menm kite 13 bo isit la. Mwen pa konnen. Mwen pa konnen koman nou te ranje sa. Swa 13 oswa 14 nan Selil la. Pou yon douzen byen kontwole nan mache Setifye moun yo gen dwa an mwayen 42 goud. Nou la ? (Wi) Dako.

Prezantasyon an kontinye pale sou koman chenn mache mango ye epi diferans ki genyen ant koman mache a te ye ak koman li vin ye pandan prezans Selil yo.

Avan proje a, pwodikte a te gen plizye chwa le li gen mango pou li vann li. Li te ka ale menm li menm nan mache lokal ak mango oswa bay Madan Sara mango pou ale nan mache lokal ak li.  Voltije te ka vinn pran mango kay prodikte a epi li bay li ak Founise Lokal. Founise Lokal la te ka pote li bay Gwo Founise nan potoprens. Gwo Founise menm ap pote mango bay Ekspote ki ap mete li sou bato pou ale vann a letranje. Kounye a ak prezans Selil yo, pwodikte a bay mango li ak Selil. Selil la ka chwazi bay li ak Madan Sara oswa Founise Lokal. Men sak vin pi enpotan an avek prezans Selil la mango a ka ale direkte bay Ekspote (izin). Ekspote ap voye mango a letranje.

(Machin ap pase sou lari a epi ap klaksone.)

Eske se konsa nous santi mouvman an te fet kom pwodikte ?

Patisipant gason: Nan nouvan tan an yo la.

Wi. Sa vle di nou vin pi pre Ekspote yo. Eske se chenn sa menm ? Li fe sans ?

Piblik: Wi. Se konsa li ye.

Eske yon Voltije ka yon Founiseur?

Plizye patisipan: Non. Non.

 Eske yon Founiseur Lokal ka yon Voltije?

Plizye patisipan: Non.

Yo diferan? Ki diferans yo genyen? Sak fe yon moun Founiseur?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Se yon moun ki stabilize. Ki gen kontak direk avek izin.

Li gen kontak avek izin?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Wi. Jisteman.

Jan nou prezante’l la Founiseur Lokal la pa gen kontak ak izin nan ? Eske se konsa li la.

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Li gen kontak ak Gwo Gouniseur a. Se tankou yon prezantan Founiseur.

Men eske yon Voltije pa ka yon Founiseur?

Plizye patisipan: Non. Non.

Eske yon pwodikte ka yon Founiseur?

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Dapre mwen menm, si yon gran pwodikte ta vle jwe wol yon Founiseur li kapab. Parapo kantite pwodwi li genyen an. Li gen dwa jwe wol yon Founiseur. Paske a lamit ke, jiskaprezan kounyea la parapo avek relasyon ki vin dekaje eeee ant izin e sitou ak bagay Selil la, yon gran pwodikte depi li se yon manm Selil la kounya li kapab jwen wol yon Founiseur. Paske kounye a li kapab degaje yon kontak direk avek izin nan. Kouya se li menm ki kapab founi izin nan ak mango. Li kapab jwen wol la. Dapre mwen menm.

Eske nan So Do nou gen pwodikte ki se Founiseur?

Plizye patisipan: Non. Nou pa genyen.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Yon ti bagay mwen t’ap ogmante. Nan sans mesye a pale. Mwen menm mwen kapab yon Founiseur ki pa yon gwo Founisuer. Pase[8] le mwen andan Selil la, mwen nan baz mwen. Tout moun yo se mwen yo pote mango a bay. M’achte tout mango’m epi pou’m bay yon resi. Le’m  fini mwen se yon Founiseur.

Sa vle di ke ou se yon Founiseur pou baz la ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi ! Mwen se yon Founiseur pou mwen menm.

(Silans epi bri moto kap pase.)

Isaac : Gen yon kesyon mwen pa vle poze nou parapo sou sa nou t’ap diskite la. M’ konnen ke ou gen yon melanj moun So Do. Paske So Do se yon zon ki vas. Pa vre?  Nou gen de moun ki te soti bo kote Sengadyen epi nou gen de moun ki te soti Lakoup Madigwa. Se pa vre ? Mwen menm mwen konnen ke ane sa sezon ki sot pase a se premye esperans moun Lakoup nan Selil la. Se pa vre. (Wi)  Kesyon mwen ta renmen poze (Silans) Ki diferans, e sa valab pou nou ki bo kote Sengadyen tou, ki diferans ou fe le ou konn vann mango pou ko’w ak le ou vann ak Selil la ? Kiyes nan yo ki pote pi bon avantaj pou nou?

 

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Mwen menm Selil la gen tout avantaj li ladann. Paske rezon, m’ kwe ane a mwen pat gen mango ki te fe tay kom yon premye fwa mwen te eseye vann nan Selil la. Mwen te bay yon ti bagay paske mango yo pat bonn kalite. Ou konpran sa’m vle di’w ? Sak te bon an mwen te bay Selil lay[9]. E byen, ou konn sa’m vle di’w ? Sak pat nomal yo se yo mwen bay Voltije. A no jou m’ pa janm jwen kob la. Konpran?  M’ pa jwen e plis sanble ke pap jwen ke jwen ni[10]. Men nan Selil la, sa bay nan Selil la nan de twa jou m’ jwenn kob mwen. Sa pemet la mwen menm’ m fe tay tout mango’m. M’ pa gen lot moun m’ap vann a mango. Se Selil la m’ap vann net lot ane. Paske m’ santi li nan avantaj mwen.

Isaac : Mesi.

(Silans)

#7 St Gardien Idalerne; Fi; 20 ane; Okenn; Pwofese lekol; 3 ane Selil; 3eme Segonde: Mwen se nimewo 7.  Le mango a vann nan Selil la, li pi bon paske le’w vann a Selil la li ba’w yon resi tan douzen mango. Yo pa pran mango ki gen tach. Yo pran mango de bonn kalite. Mango ki san.  E le ou vann mango a Selil la ou santi’w fe plis kob ke le’w vann li ak Voltije a. Voltije a gen dwa achte mango a li pa peye men le ou vann a Selil la ou jwen yon resi ke ou vann mango a. Mensi ou pa touche la pou la men’w konnen w’ap jwen kob la. Epi avantaj ki genyen nan Selil la ou jwen fomasyon ki jan pou’w netwaye mango a. Ki jan pou’w oganize le w’ap keyi’l. Ki jan pou’w keyi’l. Yo ba’w tou fomasyon ki jan pou proteje mango a pou ka jwen plis kob nan mango’w ke ou te jwenn ladan’l.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: M’ap fe yon ti pale tou.  Le ou vann ak Selil la vreman ou jwen ti kob ou nomal. Epi gen yon lot toi bagay ki vin plis fe ke’w kontan. Nan apre ou rete konsa yo rele’w nan yon rankont le w’ale ou jwen yo lonje bay ou. Le’w gade ou jwen vale sa’w te vann nan yon ti monan. Le sa se pi gran riches !

 

 

 

Koman sa rele ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Ti ristoun yo ba’w ou. Le’w jwen ni[11] le sa, li te met te 5 goud se yon pi gwo lajan ou te ka jwenn nan moman an. Sa interese nou anpil anpil nan Selil la.

(Silans)

Tale ou di ke Voltije kon pa peye?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Gen Voltije ki konn pa peye. Le yo vin achte la yo keyi mango a ya ale.

Eske yo pran sou kredi?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Yo keyi’ l. Yo achte’l nan menm. Yo di’w y’ap vini. Le yo fin keyi mango a yo ale. Pou lot ane petet wa we yo.

(Plizye patisipan ap pale antre yo ke Voltije yo ap pran mango yo san yo pa peye.)

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Le Voltije ap achte mango li fe pri mango a ave’w. Li pa di’w direktemen li pa gen kob non. Tankou ou konnen preske menm jan ak neg kap brase nan lari Potoprens yo, yo vin pa yon sel. Pafwa yo di’w yo voye koleg yo al pran lajan nan izin nan pita w’ap touche. Le konsa yo tout gen krey epik keye ansanm ave’l pou mete keyi mango ave’l. Nan pita w’ap touche a kouya li tou ale. Li gentan ale avek mango’l piske li gen mango’l deja nan menm’l. Ou pa janm we’l anko.Se pa kredi li te vin mande’w non. Li di’w li voye lot konfre a al chache kob. Lajan nan wout l’ap vini. Li mete keye ap keyi mango’l. Le’l fini li espedye mango a al nan izin. Ou tou pa janm we li anko. Se le sa w’ap jwenn peyizan nan li viktim anpil de sa.  Ebyen, peyizan li we se Selil la ki bon pou li. Sel ti problem peyizan we Selil la genyen, moun ki poko fe konfyans a Selil la, se pou toujou bagay kredi a. Bay yo telman pran ak kredi y’al nan men Voltije. Kounya le Selil la pa gen mwayen nan men’l pou l t’achte nan men peyizan an peyizan menm li menm li nan nesesite. Se sak fe anpil peyizan toujou tonbe nan bagay Voltije a. Voltije a mete pri pou mango a. Li neke ba yo parans lajan nan wout. Kounya yo menm neke  pran mango peyizan an.

 

 

 

Eske ou gen yon bagay ou ta vle di, nimewo 6 ?

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane; 3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil; 4eme Segonde: Sa’m te vle touche, mwen poko vann mango nan Selil. Men ane sa mwen menm mwen te deside vann mango a Selil. Pase nan plizye fason vreman Selil la li mye pou peyizan an. Rezon, eeeeee Voltije a menm se pa sel lajan ou pedi. Yo fe’w travay. Ou gen bet yo lwe bet pou bwote mango a. Yo pa peye mango a. Lefini tout bet tout fre yo pa peye pyes. Epi kom ke nimewo 8 la te di, le’w fin vann mango  nan Selil la le ou fin touche kob la defwa ou anik ret konsa ou we apre yo vin bay yon prim. Mwen kwe vreman sa son sistem ki vreman bon mwen menm.

Eske ou te gen yon bagay pou’w di, nimewo 14 ?

#14 Dorsil Lousne; Gason; 28 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Sak pi enpotan nan bagay proje mango Teknosev la, son[12] bagay ki bon anpil. Paske nan zonn kote nou rete a, Koup Madigwa, se anpil moun k’ap pleyen nan moman an la. Moun ki te andedan Selil la yo menm yo rete tet fwet. E mwen menm, Voltije a  gen dwa vini nan zonn nan epi li gade li we yon kantite pye mango. Men se moun andedan Selil la ki gen pye mango sa yo. Tout pil mango sa yo ki fe tay nomal. Epi apre ou menm ki andedan Selil la paske ou pa gen kob nan menm pou achte nan men peyizan ki andedan Selil la menm jan ave’w, li chwazi li al vann avek Voltije a. Le voltije a vini li menm sa’l fe ? Ou menm ki andedan Selil la ou te bay yon kantite kob pou mango a paske ou konn mango li fe tay se mango Teknosev li ye. Se mango Selil li ye. Ou te vle achte  ou menm nan men peyizan an. Eeeee Voltije a menm sa li fe ? Li monte kob sa’w te bay la. Epi li vin monte l piwo pase’w. Ou pa gen kob nan menm’w. Li vin monte kob ou te bay la. Li vin achete’l nan men peyizan an. Epi apre li fin keyi mango sa epi le’l fini li fe li anbake mang’ l. Epi li di peyizan mango a li voye’l pase nan izin lajan ap vini. Epi apre, de twa moman li la ave’w epi li pran deye yon machinn l’ale. Se sa ki mete tout moun nan plenyen kounya. Nou menm sak fe nou bay felisitasyon ak Teknosev pou’n kapab ankouraje tout peyizan yo pou yo kapab mache ak Teknosev.

 

Isaac : Si ou vle sa ou sot di a, eske mwen te kapab di ke avan afe Selil la rive nan zonn nan, raple’m non zonn lot bo a ?

#14 Dorsil Lousne; Gason; 28 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Kano.

Isaac: Wi. Kano ou byen Koup Madigwa. Menm avan afe Selil la te rive la, eske te gen bezwen pou  Voltije ogmante pri a?

#14 Dorsil Lousne; Gason; 28 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Bon, te konn gen, wi sa pase. Gen moun menm le afe Teknosev pat ko rive ou konn ale epi ou ba yon pri pou yon mango ou ka gen kob nan men’w. Men sa ki vin bay plis pri a yo ba li’l. Yo vin kwe nan li paske li bay plis kob epi se li ki pap peye. Se menm jan avek andedan Selil la. Paske si nou pa gen kob nan men nou pou nou achte nan men peyizan ki andedan Selil la sa vin devni fe bay Voltije a li menm. Epi Voltije a ale ak tout kob ni[13] mango.

Isaac : Eske avek preszans Selil yo nou we voltije kite konn vin nan zonn nan oblije ofri yon pri ki piwo ?

Piblik : Non.

Isaac : Kouyea nou konn afe de kalite bon mango. Sa Selil la direje se sa li achte nan men peyizan yo. Ok ? Sa mete plis vale nan mango yo. Se pa vre ? (Wi)  Nou tout ka dako avem la ? (Wi) Ebyen le sa eske nou we ak prezans Selil yo Voltije yo vin ofri  plis kob ? Eske yo vin oblije ofri plis kob ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Tande. Gade plizye achteur sou yon mache epi machandiz ou vin de plu[14] bon kalite ou tou konn  le sa pri a ap ogmante kanmen. M’ bezwen achete. Ou bezwen achte. Li bezwen achete. Yo bezwen achte. Ebyen kanmen n’ap change sa. Li vin gen plis moun deye’l  kounya.

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Ka gen yon denye bagay tout.  Eeee menm Voltije yo, nou menm ki nan Selil la pa mezi nou fe afe nou pi pwop. Yo vole nou pi byen. Ou konnen le mango a netwaye nou fe tay byen pwop mango nou bel. Le sa ou konnen mango’w se mango Selil li ye. Ou konpran? Ou konnen ke ou pral fe plis kob nan Selil. Men le yo pase nan tet ou kounyea, bon le yo pase nan tet ou yo bay plis kob. Gen yon denye bagay yo fe’m menm. Yo byen fem ni[15] menm. Pase gen yon eleman bo lakay yo rele….Koman yo rele li? Zanimo, yon bagay konsa. Si tou mwen menm, mwen santi yo fe’m tounen yon zanimo a. Li achte mango a nan menm yo pa peye epi yo di’m kob la ap vini. Pafwa yo di’m yo bay yo chek la. Chek la pa gen pwovisyon sou li. Ou konpran? An[16] bann bagay! Kounya menm kote a, piske mwen konnen kob nan menm moun pa gen pwvisyon, m’konnen piske ou gentan konnen ke kob l’ap vini. Ou konpran? (Ri) M’ met gol. Pandan setan ou met gol yo toujou ap ba’w pawol toujou. ‘’Jounen an pap pase pou kob la ap vini’’.  Pandan setan w’ap kontinye keyi. Ou menm anko keyi mango avek yo. Konpran? M’ keyi mango a avek yo. Madanm ou  menm ap lave mango pou yo.  Pitit ou ap bwote mango a nan non kob la ap vini. Distans pou apremidi a, ou we kamyon paret mango sa pati l’ale. ( Plizye moun nap ri.) Menm moun Voltije a li pa ale non. Li toujou ret la ansanm ave’w. Tale konsa li di’w li pral Mirebalias. Le’l rive li bay yon lot bout pawol anko si’l vini. Le’l resi vini ato li di’w konsa, ‘’Monche kob la la vre wi. Se provisyon mwen pa gen sou li y’ap fe nanev pou yo chanje’l’’.  ‘’Tale yon pral chanje’l.’’ Chek pouko chanje. Yon bann lobye. Distans sa moun nan gentan ramase mezi mango ou te genyen li anik ale. Kounya ou menm ki te gentan fe…..bon tankou mwen menm ane kom mwen di si neg yo pa vin peye’m lajan mango a mwen antrave. Pase[17] gen yon ban moun mwen reskonsab. Ki pat menm vle vann men telman mwen we yon ban’m pawol m’ ankouraje yo vann. Kounpran sa’m vle di’w?  M’ankouraje yo vann. Genyen m’ reskonsab $1000HT, $900HT, genyen $600HT. Mwen reskonsab kob sa. (Plizye moun pete kout riiiiiii.) Ou konpran? Menm telefon yo pa pran ave’m kounye a. (Riiiii)

Eske ou nan Selil?

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Wi. Mwen nan Selil. Sa se mango ki pat bon. Mango ki te yon ti jan.

Plizye nan nou ki nan Selil mansyone ke pandan rekout Voltije monte pri sou nou paske nou pa gen lagan kach pou nou achte. Kisa pwogram nan ta kapab fe pou rezout pwoblem sa ? An nou pale bref. Kom reskonsab Selil kisa ou bezwen ki dwe fet ? An nou ale ! Kiyes kap reponn ?

(Anpil patisipan ap pale antre yo epi kek nan yo ap riiiiii.)

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Ebyen, sa pou pwogram nan ta fe nan nivo pou’l ta ede’n pou’l ta ede Selil yo jwen yon pwe pou yo gen mwayn nan men yo depi rekot rive. Bon, kounya pou yo ta jwen lajan pou yo kapab achte pwodwi peyizan an menm le yo ta peye yo. Epi kounya Voltije li gon[18] bann enpak sou peyizan an. Ki enpak li fe? Nou we menm gen ti malerez yo, komesan kap eee fe ti brase sou wout yo sitou pwe baz yo, yo menm yo achte manje peyizan an. Y’achte fritay la. Y’achte bay la nan menm yo bay moun kap travay ave’w yo kounya menm kou yo bay pwodikte a yo bay ti machann menm bagay la. Y’al avek lajan an. Sa vle di si ta gen yon mwayen pou ta omwen eeeeee bare mesye sa yo, mezanmi oooo, peyizan tap santi li rejwi mil e mil fwa. Paske eeee peyizan li sibi anpil anba jaden moun sa yo nan bagay mango a.

Men yo bagay mwen pa ka konpran genle pi gwo problem se Voltije k’ap bay manti?

Plizye patisipan: Wi, wi.

Poukisa nou pran nan manti?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma ; Gason ; 51 ane ; 8 timoun ; Kiltivate ; 1 ane Selil ; Sekonde: M’ kwe m’ di nou deja sak fe peyizan pran nan manti. Son[19] pwoblem. Nou konn se yon febles ekonomik ki gen nan peyi a. Pa gen travay. Moun nan kalamite. Moun nan neke paret li konn Voltije a ba’l espwa lajan an pwe li ba’l mango a. Li pa konn se kredi l’ap achete’l. Li pa di ‘Monche m’ap achte pou de twa jou’. E peyizan li nan nesesite. Raze ap bat li. Difikilte lavi ap pote’l ale. Li oblije.

Kounyea  nou kite pwoblem. An nou chache soulisyon. Nou pa nan afe Voltije anko. Nou nan Selil epi nou di pandan rekot la nou pa ka achte nan men pwodikte paske pa gen kob nan men nou ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Voila !

Defwa yon kon monte pri sou nou paske nou pa gen kob. Ebeyen kisa nou te ka konseye pwogram nan fe pou ke nou pa jwen pwoble sa yo anko ?

#1 Foustan Dormevil;Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Ebyen, sa  pou pwogram nan fe pou nou nan moman mango a pral bon an se nan moman sa pwoblem anvayi’w. Timoun lekol bagay eeee bagay. Kounya se nan moman sa tankou ou menm ki andedan Selil la nou jwen pre sa a. Kouya le’l vin aproche bo kote’n nou pap tande’l. Ke vle di se pwoblem kife nou pale ak Voltije a. Ou pa konpran? Ou bezwen kob ou oblije pran nan pawol. Men si pa egzanp ou gentan gen kob, ou men ki nan Selil ou gentan jwenn yon pre nan pozisyon kote nou ye a. Pase[20] yo di kote bourik la mare se la li woule. Ou pa konpran ? Si’w ta jwenn yon pre la, kounya Voltije a vini li gen dwa vini la li mache nan zonn nan la li pa menm achte. Li vire do’l l’ale.

Yon patisipant gason : Se sa !

#14 Dorsil Lousne; Gason; 28 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Yon lot bagay anko, Voltije li konn pa kite mango a ko bon li gentan vin mare pye yo davans. Gen de le li mare pye a li bay yon kantite pri a toujou se pa kob la li tou bay. Mango sa yo konn rete gaspiye sou kont Voltije a.

Paske li pa vin pran yo?

#14 Dorsil Lousne; Gason; 28 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Kos moun nan pa vle vann mango a avek Teknosev. Epi Voltije li poko pran mango a. Li mare pye a davans.

Eske Selil la pa gen yon fon nan men nou? Eske nou pa mete kob nou ansanm?

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Men sitou pou Selil yo, yo pat la nan komansman. Yo pat fonde davans. Se eksperans y’ap fe. Yo apenn fonde. Men yo poko gen pyes mwayen tou. Pase[21] yo pat atann a sa tou. Ki mwayen yo te gen nan men yo ak akse pou yo achte? Yo pat gen mwayen.

Ok.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Solisyon nou menm nou ta bezwen pou bo kote nou menm sou afe sezon mango a, nou ta renmen, mango ap fleri antre Desanm, Janvye, Fevriye, rive nan mwad Mas. Nou ta sipoze gentan jwenn yon fon nan men nou pou nou menm pou nou kapab kore pwodikte sa yo. Pou nou genyen li nan menm nou fok Teknosev ave nou. Pou’l ka we sa l’ap fe pou nou. Pou‘l kore nou. Le sa pou nou kapab jwen plis mango. 

Yon patisipan fi ki ap pale tou ba: Pou yo ta ban nou kob la davans pou mango a pa gaspiye.

Isaac : Mwen byen kontan nou pale sou afe pwe. Se yon bagay ki enpotan. Tout moun net konnen’l e li ede moun. Pa vre ? Ebyen, se konsa Voltije yo konn achte mango tou.  Yon konn achte yo menm avan ke mango yo kale. Se pa vre? (Mhum-hmmm) Chode? (Mhumm-hmmmmm)

Patisipan gason: Ou byen pale.

 

 

 

Isaac : Ou konnen nan zonn Gwomon se mango chode. Isit la genle se mango kale. Ebyen, (Silans) nou tout konnen Teknosev, Teknosev li menm li pa nan afe vant li pa nan afe achete. Eske ou we sa’m di’w la? (Nou we.) Eske nou ta kapab ban’m yon lot solisyon ki gen avek kesyon pwe a? Ki pa vreman inplike Teknosev?  Mwen dako ave’w, fok Teknosev avek Selil yo. Men nan afe pwe a ou konnen nou pap menm achete mango. Si’n t’ap achte mango mwen menm mwen pa t’ap gen pwoblem pyes pou’m voye yon ti kob davans. Men se pa mwen ki achte.

(Silans)

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: M’ konpran. Men eske Teknosev li menm li gen, piske li gen yon bann relasyon avek yon izin ke li bay pou Selil yo bay mango. Men Teknosev li menm li kapab eeee cheche pwe de kote izin nan pou Selil yo.

(Silans)

Isaac: Ki jan nou we relasyon ou menm ak dirijan izin yo?

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Non. Mwen menm jiskaprezan relasyon mwen genyen avek izin nan se Teknosev ki ban’m relasyon. Paseke Selil yo fome parapo a Teknosev. Teknosev menm ki antet Selil yo. Jiskaprezan si Selil yo gen demand pou yo fe si yo gen nesesite mwen kwe fok se Teknosev li menm ki pou repon avek demand Selil yo, ki pou repon a bezwen yo. Pase[22] se Teknosev ki fome Selil yo.

(Silans)

#8 Placide Idalma ; Fi ; 36 ane ; 6 Timoun ; Komes ; 4 ane Selil ; 6eme ane : Pou’m ogmante toujou, paske Teknosev fe nou jwen yon ti kredi ki tre bon pou nou anpil anpil. Pase[23] gen kek bagay nou ta kapab gate nan jaden nou nan moman nou bezwen. Parapo avek ti kredi sa nou gen nan men nou an nou kite yo la. Nan moman le nou pral peye kredi entere a pa two mal. Men, toutotan li te ka pi piti pou nou li t’ap plis bon pase[24] se ladan nou peye machinn. Men le nou gade, fos li ye entere a si’l te ka bese li tap bon. Men, kredi a pou mwen menm li bon anpil anpil. Men mwen kwe pou yo moun bagay vreman. Malgre moun yo pa vle eseye. Yo pa vle eseye se pa tout. Men fok Teknosev ta kenpe ave nou la . Ti kredi a nan moman mango a pou’l ta fe demach pou nou ta plis ogmante’ l. Pase[25] si’l ta pale avek izin e plis nou menm n’ap jwen yon ti kredi ki repon ak avek nou nou ogmante yo ansanm. M’panse l’ap bon pou nou kanmenm.

Isaac : Pou moun ki gentan fe kek ane avek izin nan, sa vle di yo gen yon lyen avek izin nan. Nou te kapab pale avek yo. Ki jan nou we nou avek reskonsab izin nan nou menm? Piske nou gentan fe plizye voyage.  Nou fe bon bagay. Nou gen relasyon.  Ki jan nou we relasyon sa ?

 

#13 AnnaCius Wilner ;Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Pa rapo ak sa’w di a (Bri vann pa ka tande sak ki di apre.) Nou konnen izin nan si’l ta vle akonpanye nou nan bisnis lan li kapab.  Paske gen yon Voltije m’ konnen izin an ap ede. Se pa ta nou menm Selil ki gen manman ki gen papa (Hummmm) pou izin nan pa ka fe nou kredi.Swa ke jan Teknosev kontinye akonpanye nou an, le mango a pral bon ebyen Teknosev ap kreye mwayen posib l’ap chita avek nou. Eske nou ka rive sou izin oswa eske se li ka rive pou’n jwen ansanm epi koman n’ap remet li. Solisyon an se sa li ye. Le mango a pral bon, men ki fason nou ka fe’l pou nou rive sou reskonsab izin nan. Se osije de nou m’al vann nan izin nan. Vann m’al vann nan izin se pase nou menm ki fe tras la pou’n pase. Men, gen de bagay mwen pa ka rive sou Madam Perry ansanm ave’l non. Kote’ m konn Madam Perry ? Se nou menm ki voye’m al jwenn li. (Riiiii) Menm janm ak bagay sa se nou menm ki konn sa n’ap fe. Si se nan peryiod mango a (Misik ap jwe epi yon telefon ap sonen.)  si w’al chita sou ti pwe Teknosev bay se li nou pral met ansanm pou achte mango. ( Misik kounye ap jwe.) Le ou pran $500HT (Misik ap jwe toujou.) Chak moun gentan gen pwoblem. $500HT men se sa’k t’ap bon pou nou. (Misik kounyinye ap jwe toujou.) Si se yon eskont yo ban nou, mwen pa konnen. (Riiiiii) Si se $100HT n’ap mete sou li. Depi nou bay bon randman ane k’ap vini anko l’ap kontinye prete nou. Gen yon patne Gwomon, yon Voltije, yo te prete’l $10,000HT pou afe mango. Misye pran afe 9, swa 7 katouch. Le bagay sa fin rive izin nan pran sa nan konsiderasyon yo pa fe’l peye ‘l. Se yon egzanp wi. Se pa paske yo pral prete nou an  non pou’m di pou n’al mouri. (Riiiiii)

(Plizye lot patisipan ap pale antre yo men pawol yo pa kle.)

#13 AnnaCius Wilner ;Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Nou konnen nou gen akse nou ka jwen li prete men se pa fliye Teknosev.

Isaac: An kite afe kredi. Eske nou vin we ke nou menm antan ke moun Selil yo nou ka pale avek reskonsab izin yo? Eske nou we sa?

Plizye patisipan: Non. Non.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Non. Pou nou menm m’ we nou pa pale ak izin nan paske eeeeee, se Teknosev ki te fe nou kolabore ansank avek yo. Yo pa rekonet nou menm.

OK.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane:  Non, non. Yo pa rekonet nou. Se pa Teknosev pou nou pase. Teknosev menm pral jwen li l’ap pale ave’l epi l’ap di nou men kisa n’ap fe, men kisa n’ap fe.

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Yon ezanp ki trek lè. Le’m rive nan izin nan ak pickup mango a, le’m te jwen ou andan eske se pa nan ko’w mwen te kole? Degaje’w! Mwen menm mwen pa ka tounen a mango moun yo. Nou achte’l deja se kob la pou’n pot ba yo. Sa’w te fe ? Ou te di’m enbyen tann mwen. Nou vire tounen nan lakou nou pa ka vann li. Men ou pran machin ou pran lari ou rele’m sou telefon ou di’m ou pa ka fe anyen non. M’ di mwen menm m’ap domi ak mango a andedan paske nou gentan achete l deja. Ala denye minit ou ekri’m yon mesaj. Ou di’m ale Kay Jermain men si demen si dye vle lap pran’ l. Men se chef ekip la ou ye kanmem.

(Plizye moun ap riiiiiiiii.)

Isaac : Eske ou panse nan yo le pi devan ou te kapab fe menm sa’m fe a ? Depi ou genyen yo relasyon ? Ofiamezi eske nou menm ki se moun Selil yo ki vann pwodwi nou ak izin yo eske nou santi ke ou ka rive yon le nou alez pou’n pale ak reskonsab izin yo ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi nou kapab. Men fok  gen yo reprezantan ki paret li prezante nou devan mesye a. Le ou fin prezante’m epi nou pale kounya m’ gen akse m’ kapab. Men si ou pa prezante’m devan li pou li rekonet  mwen mwen we li dwol. Mwen we’l dwol. Mwen pap ka pale.

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Avek pwoblem ki vin pale tou, m’ tal nan yo fomasyon anba. Nou te pran nou ale lot bo a (Anpil bri pa ka tande non zonn nan) Se yon afe batch. (Bri ap fet toujou.) Fe batch pou bagay sa. Se batch la omwen ki ta ka idantifye nou ke nou nan Teknosev. (Bri moto ap pase.) Eske’m ka neke leve la swa pran de twa grenn mango pou m’ale pou mwen di yo mwen se yo ekspedite mango ? (Riiii) M’ pa kapab. M’ pa gen yon batch ki identifye’m ke se mwen ki espeditè. M’ pa kapab.

(Bri ap fet epi gen yon moun deyo a kap rele yon moun ki rele Gayo.)

Isaac: Pou ka rive sou kesyon Voltije a (Moun nan toujou kontinye ap rele Gayo.)  ak lot izin. Eske nou we nou menm ki fe pati Selil yo, eske nou we prezans Selil diminye Voltije ki vinn achte mango nan zonn nan?

(Silans)

#7 St Gardien Idalerne; Fi; 20 ane; Okenn; Pwofese lekol; 3 ane Selil; 3eme Segonde: Mwen di wi paske gen anpil moun ki konn vann mango a Voltije yo vin we avantaj nou nan Selil, kounya se ak Selil la yo vann li.

(Bri moto kap pase.)

#13 AnnaCius Wilner; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Non. Selman  sa Voltije a santi li komanse pedi fos. Se sa’k fe nou ta bezwen mwayen lajan pou’n fe depans net pou’n mete yo deyo nan sekte a. (Riiiii)   Paske depi…Men piti sa a se moun Koup Madigwa li ye li menm. Mwen ki (Riiiiiii) nan izin gen Voltije nou jwenn nan izin. Chak le yo kwaze ave’l li frape do’l, ‘’ Ou pa vann mwen mango anko !’’  Ou gentan we neg la fe yon remak. E kanmenm yo prale. (Riiiiii)

Isaac : Tale a mwen te poze kesyon ki diferans nou fe le’n konn vann mango pou kont nou ak le nou vann Selil. E kiles nan yo ki antre plis kob. Mwen te tande de moun ki te vann avek Selil e jan li te fet byen men mwen pat tande yon moun ki te vann pou ko’l andeyo de Selil. M’ konnen misye te sible sa yon ti kras e li di ke l’ap vann. Mwen pa konn si gen yon lot moun ki kapab pataje iswa sezon ki sot pase a.

(Silans)

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  Mwen te vann deyo. Mwen pat vann ak Selil la. Li pat vreman bon pou mwen.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Mwen di sa deja. Se yon fe nomal li ye. M’ gentan di nou ki mize ke Voltije yo te gentan fe’m pase deja. Ou konpran sa’m di’w la ? Yo pran’ l nan menm yo pa tounen anko. Erezman anko nou di’w sa anko. Si pa egzanp nan period apre mango a ap paret la si’n ta jwen  posibilite pa egzanp k’ap kore nou ki fe pou nou kwape Voltije a. Nou menm neg sa yo n’ap kapab kwape yo sou teren an. Ou pa konpran sa’m  vle di’w la ?

Isaac : Mwen konpran. Sa m’ap chache konnen, kisa ki te pouse nou vann pou kont nou ? Kisa ki te motive’l  vann andeyo de Selil la ? Poukisa ?

 

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Ebyen, lajan ! Pwoblem kob! Pwoblem grangou kite genyen. Pase[26] si Selil la daye pat genyen pou’l prete’w oswa ou pat gen pwe nan menm ou gen pwoblem le moun nan vini li ba pawol dous ou oblije bagay. Pase[27] ou pa tande di’w konsa li di kob la nan wout kob la nan machin l’ap vini. Ou pa konpran ? Kob la pa gen pwovisyon sou li fon ti tan. La’p ba’w pawol. Pafwa se chek la ki pwal chanje. Ou konpran sa’m di’w ? Men si le sa ou te gen mwayen nan men’ w, le sa le moun nan rive sou ou le sa ou pa gen pwoblem kob ou pap pran pawol ave’l.

Nou konnen nou genyen yo bon ti tan e nou ta vle poze ou kek ti kesyon avan ou ale. N’ap fe ou sonje, silvouplait di chif ki nan men’w le w’ap inteveni pou nou ka idantifye moun k’ap pale a. Annou fe yo ti pale sou ki jan pwodkisyon mango a te ye nan tan lontan. N’ap pale sou afe gran paran nou. Ki diferans ki genyen ant kounyea ?

#7 St Gardien Idalerne; Fi; 20 ane; Okenn; Pwofese lekol; 3 ane Selil; 3eme Segonde: Men jan ak zaboka, mango se souke nou te konn souke’ l epi nou gen panye nou plen’l. Lontan pap gen afe vann mango tou. Se te nan panye nou te konn ap pot ti mango vann pake mango diskob, vinsinkob pat gen bagay sa yo. Se kounya vin gen bagay sa yo. Kounya Voltije vin ap pran mango. Kounya Teknosev vin ouve yon lyen anko pou mango vann.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Pafwa, tankou lontan le paran nou konn ap pran yo pote nan mache le rive ate a bo lari a ou jwenn ling nan fe sa. Paske ou pat jwen moun pou vann ni[28]. Pafwa w’ tande jodia  li te bon demen li pa bon. Le sa ou fe anpil defisi. Ou pa vann ni se jete ou jete’l. Le’w fini  tandiske gen kote ou te ka vann ni. (Yon moun k’ap touse.) Men kounya avek vant Teknosev fe pou nou an la, mhummmmm, pwodwi a pa gaspiye non.Selman nou ta mande Teknosev pou chache plis mache pou nou. Pase[29] pwodwi yo fe yon ti bahay[30] toujou. Pase le nou te rive fwa denye a le nou te rive nou te fe twazem kamion mango, non dezyem,  voyage mango pou n’al vann, izin nan rele li di non li pa ka fe anyen pou nou. E le sa nou gen pre de mil douzen mango pase.

 

 

Kisa nou te fe ak yo ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Sou mache nou vann li. Wi, sou mache. Nou toufe yo.

Sa w’ap di eske mango lontan te pi plis ke kounya ?

(Piblik ap pale antre yo. Plizye mou nap di li pi plis.)

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Mango a li te pi piti. Kantite a te pi piti nan tan avan yo men se konsa tou mango a li pate ekspote. Ou pat gen eeeee komesan entenasyonal ki bezwen’l nan men’w. Pwodwi a li vinn rete kom yo pwodwi lokal pat gen moun kite bezwen’l pou yo te espedye lot kote, pat genyen. Konsa li te gaspiye. Li pat gen pyes valeur men kounya pandan li a, li an grand kantite men se konsa tou li son pwodwi ki espote, mache entenasyonal yo bezwen’ l. Konsa tou le ou menm li ret nan men’ w, jan madam nan di, nou bezwen omwen pou Teknosev ta degaje’ l fe patenarya avek men 15 lot izin. C’est pase que[31] si izin sa gen anbouteyaj ladan kouya li pa ka pran nan men’n yon lot izin ki ka pran mango a nan men’ w. Pase[32] le pwodwi a gentan rive nan yon eta li bon li prepare nan men’n epou tan kounya li pa ka espedye.

 

Eske nou kon koupe pye mangon kounya ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Non !

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Non, lontan.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Le’m di’w sa, lontan pwodwi a pat gen vale. Nan tan granmou nou yo pat gen vale. Moun yo te koupe pye bwa.

Sa nou te konn fe avek yo le nou te konn koupe yo ?

Plizye patispan: Povrete. Mize. Li pat gen vale.

Poukisa bwa a bon, pou fe planch?

Plizye patispan: Wi yo fe planch ave yo !

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Men kounya se pa yon bahay[33] w’ap we bo isit la osifasil. Yon moun ka fe rebondaj nan pye mango petet si’l two vye yo vle rejenere’l, souf sa. Men apre sa se pa yon bahay[34] w’ap we fasil menm! Moun nan obyen sil gen mango Miska obyen lot varyte li vle transfome’ l an mango Fransik, souf sa. Men apre sa moun yo telman konn vale yon pye mango kounya.

Nimewo 12, ou di yon bagay la, transfome’l an mango Fransik. Eske ou ka ban’m yon ti esplikasyon sou sa ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Wi.  Tankou le moun yo fe rebondaj nan mango a, moun nan koupe tet branch ki merite koupe yo. E kounya le fin repouse yo fe gref sou li. Yo pran Fransik yo voye sou sak pat Fransik la.

Ok. Sa vle di ou pou fe Fransik ou voye sou yon lot ?

(Yon moun ap touse.)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Ou pran Fransik la ou gen dwa al nan pye sa a ou pran grefon an. Ou gade nan branch lan ou we sa ki kapab pran epi ou taye li nan jan…. Depi ou konn fe gref la epi tou w’ale sou lot la ou te taye branch la. Fo’ l pran bon tan. Si se tout w’ap fe  ou taye mezi branch lan net epi tou li boujonen. W’al nan lot pye a ou pran grefon an w’al taye’ l ba’l fom li ou mete’l sou li. Le sa a yo rele’ l gref. Sa vle di li vin lot. Le’l rive yon tan li donen menm mango ak Fransik la. Paske gref la se nan Fransik la te ye. Si lot la se te Fil ou gen dwa pa janm we Fil la anko.

Ok.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Sa vle di ou vin transfome’ l an Fransik.

Lontan ou pat fe gref ?

Kek patisipan: Non.Non. Non.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Non. Pat gen sa.

Ebyen sa vle di lontan nou pat konn plante mango ?

Plizye patisipan: Yo plante. Wi. Nou plante.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Yo plante’ l men yo pat konnsistem’l fe gref la.

Kijan yo te konn fe’l?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Si yo gen mango Fransik sa la a, yo bezwen fe sa, son mango Miska plis se te taye’ l nou te konn fe. Epi yo replante yon lot grenn.

Ok.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Kounya la deske lot la leve grandi yo taye lot la. Men yo pat konn afe gref la. Se kounyea parapo avek pwogram Teknosev la ki vin paret sou teren an tout moun fe gref nan mango yo. Si yo gen Fil yo gen Miska yo ka taye yo, yo boujonen epi nou fe gref sou li donen yo mango Fransik.

Eske se selman Teknosev kap fe gref la?

Plizye patisipan: Non. Non men. Koute …

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Nan branch pa’m nan se limen. Ou konpran? Nan zon pam nan se li menm.

Pa gen lot moun ki fel? Pa egzanp moun ka fe’l kom metye?

Plizye patisipan: Gen lot. Gen lot moun.

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Gen lot moun nan lot oganizasyon k’ap fe grefay la tou. Pase[35] lontan pat genyen’ l kounya vin genyen’ l. Mwen la mesye ki asanm ave’m nan ki mari’m nan li te konn fe gref lontan paske poto te gen anpil mango Fransik konsa. E le’l gendwa fe jounen an deyo epi’l pote kob li sot fe gref yo. L’ale fe jounen an si’l fe 50 pye mango li jwenn kob li pot lakay bay timoun yo pou nou fe manje. Kounya gen yo moun ekspwe…….(Yon bri ap fet pa ka tande res pawol kap di.)

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  Kounya ni timoun kom granmoun gen mango. (Riiiii)

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Mwen gen yon bofre’m li te yon agan nan CTEH epi li te kon touche chak mwa.

(Plizye patisipan ap pale antre yo menm.)

#11 ak #12 ap pale antre yo : Depi mango a gen 5 ane li komanse donnen. Wi.  Depi li gen 3 zan 2 zan edmi mango a komanse donnen.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Pa egzanp gen defwa menm ane yo fe gref la surtout le yo ta’l pran grefon an nan yon pye mango ki konn donnen deja menm ane a menm li ka donnen. Se ou menm parapo avek febles branch mango ou mete’l la. Si ou kite mango  ladan gref la (Res pawol pa kle) ou kapab elimine’l.  Pafwa le ou we li donen two vit, gref la konn pa gen kapasite pou’l kenbe don mango a. Ou kapab retire don mango a ladann.

Ok. Sa vle di le ou fe gref la mango a ka bon nan yon ane ?

(Yon moun nan pliblik la ap touse.)

Plizye patisipan: Non. Non. Non. Non.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Mwen di menm ane a le……(Yon lot patisipan komanse pale.)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Se ou menm ki ka pa renmen’l pase[36] ti branch mango a two feb. Menm le branch mango a feb gen pafwa….(Piblik la komanse ap pale antre yo. Pawol k’ap di yo pa kle.) Ane pase anwo, ane sa gentan bal 2 zan…(Plizye lot patisipan kontinye ap pale an menm tan.)

(Anpil pale anpil nan piblik la toujou. Pawol yo toujou pa kle.)

(Plizye moun nap riiiiiii.)

(Silans)

(Bri moto ka pase.)

Eske ou t’ap di yon lot bagay nimewo 6?

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane;  3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil; 4eme Segonde: Wi. Eeeeee gref la li menm se raman……(Anpil bri ap fet pawol pa kle.)

Sak fe’l pi gran kounya?

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane;  3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil; 4eme Segonde: Nou gen plis oganizasyon. Ou konpran ? Yo mete sou teren pou fe gref toupatou epi Teknosev vin fe kouveti toujou. Li vin plis.

Men sa mwen pa konpren. Ou di nou yo te konnen koman pou yo fe gref, ou tap di’m mari ou tire kob nan sa ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi.

Kounyea poukisa si ou bezwen kob fe bos fe’l.  Ou gen konesans la men bezwen Teknosev pou fe’l ? Ou konpran sa’m di’w ? Gen opotinite pou al travay, yon moun te ka fe gref kom bisnis. Poukisa nou menm pa fe’l ?

(Anpil patispan ap diskite antre yo sou koze gref la.)

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane;  3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil; 4eme Segonde: Nou fel ! Nan tan lontan li pat ankantite. Lontan. Nan tan lontan. Lontan lontan. Men kouyea li vin pli laj.

Y’ap achete nan izin tou ?

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane;  3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye ; Pa nan Selil ; 4eme Segonde : Wi, egzakteman.

Nan epok sa eske se mango Fransik ki te pi popile ?

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane;  3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil; 4eme Segonde: Non ! Se te mango Blan. Epok lontan se te mango Fil, mango Miska, ak mango Kodok. Konpran ? Se kek pye Fransik ki te genyen. Fransik la vin pi laj kounya se akoz de gref la.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Eeee pa egzanp pou avan, premye institisyon ki te paret ak sistem grefaj la se yon PADF.

Nan ki epok? Nan ki ane?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Ahhhhh, m’ panse se te lontan. St. Gardien ou pa sonje ?

#16 Gardien Foreresse; Gason; 48 ane;  6 timoun; Pwofese lekol; 4 ane Selil; Reto: Nan epok 87 yo ? Wi 84.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Se PADF ki te premye fe ekspeyans sa yo. Li bay fomasyon e le sa telman mango Fransik la te an minorite se lwen yo te kon al achte grefon yo kounya yo pote yo vini. Sa koz pandan yo te konn ba’w mango ki pa mango Fransik. Yo konn pote lot vye pye mango vini. Pase[37] le moun nan se komes l’ap fe li neke koupe banch grefon an li bay ki pa menm mango Fransik. Men se PADF ki te vin avek premye eeee eksperyans la.

Ki mango ou plis renmen manje ?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Mwen menm ?

Wi.

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Ahhhh, mango ki gou a petet se li menm tou ki ka pa bon pou ko a,  se mango Blan. Se yon nan mango ki pi gou men mwens vitamin.

E ou menm, kisa ou renmen plis mange ?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Mango Blan. Li menm gen plis vitamin ladan epi se li menm mwen plis renmen.

E ou menm nimewo 11 ?

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Mwen se blan mwen plis renmen. Men mesye mwen ave’l la fe’m we limye. li di’m mango Fransik la pi vitamin pase mango Blan.

Nimewo 6 sa ou plis renmen manje ?

#6 Obri Pierre; Gason; 50 ane; 3 timoun; Pwofese, kiltivate, feronye; Pa nan Selil ; 4eme Segonde: Mwen se mango Baptist avek Fransik.

E ou menm nimewo 9 ?

#9 Pierre Jespe; Gason 30 ane; 3 timoun; Atis pent; 1ane Selil; 5eme ane Fondamantal: Nou manje mango Fransik anpil men nou konsome mango Blan plis pase[38] li dire plis tan apre mango Fransik fini.

E ou menm nimewo 1 ?

#1 Foustan Dormevil; Gason; 66 ane; 5 timoun; Kiltivate; 1ane Selil; Elemante 2: Bon, mwen menm manje mango Fransik men se konsa tout Blan pi fin. Si’w ta mete Fransik la la avek Blan, monche m’ pa kache di’w se Blan m’ap oblije pran pase li fin.

(Anpil moun tonbe riiiiiii.)

Nimewo 7 kisa ou plis renmen ?

# 7 St Gardien Idalerne ; Fi ; 20 ane ; Okenn ; Pwofese lekol ; 3 ane Selil ; 3eme Segonde: Mango Fransik.

Nimewo 4?

#4 Poris Feliciane; Fi; 66 ane; 8 timoun;  Komes;  3 ane Selil; Preparatwa 1: M’ renmen Blan mwen renmen Fransik.

(Riiiii)

Nimewo 5?

#5 Innocent Saiudan; Gason; 22 ane; Okenn; Elev, kiltivate; 2ane Selil; 7eme: Fransik ak Blan.

Nimewo 2?

#2 Ivette Ville; Fi; 55 ane; 7 timoun; Komes; 3 ane Selil; Oken edikasyon: Mango Jean Mari mwen plis renmen.

Gen anpil Jean Mari isit?

Piblik : Non. Pa gen anpil.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Nou  ta renmen genyen’ l men nou pa janm genyen’ l bo lakay nou.

Nimewo 3 sa ou plis renmen?

#3 Norelis Jn Roodson; Gason; 21 ane; Okenn; Pwofese lekol; 2 ane Selil; 3eme ane: Fransik ak Blan.

Nimewo 13?

#13 AnnaCius Wilner ; Gason; 34 ane; 2 timoun; Chofe taxi; 3ane Selil; 8eme anne: Mango Konn ak mango Blan.

( Plizye patisipan tonbe riiiiii)

 

An poze yon ti kesyon. Ki chanjman ki genyen nan jan nou pwodwi mango ak jan ansyen jenerasyon te kon plante mango?

Plizye patisipan: Wi. Sinteman.

#7 St Gardien Idalerne; Fi; 20 ane; Okenn; Pwofese lekol; 3 ane Selil; 3eme Segonde: Gen yon chanjman ki fet lontan yo pat kon netwaye mango yo. Kouya fo mango netwaye.

Ok. Ki lot chanjman?

#3 Norelis Jn Roodson; Gason; 21 ane; Okenn; Pwofese lekol; 2 ane Selil; 3eme ane: Sa t’ap di, ansyen tan pou moun yo keyi mango a yo selman monte li yo souke ni sak wowot nik sak rek. Yo pa fe yon seleksyon anle. Yo souke ni sak rek ni sak wowot, tout mango yo tonbe. Le sa kounya vin gen yon karans an an ekonomi. Le sa kounya ni mango sa ki pa rek yo tout tonbe. Kounya moun nan li oblije pa kapab fe yon ekonomi. Men avek eee aparisyon pwogram nan vin genyen kounya le yo triye mango a anle a kounya le Selil la ale moun k’ap kiye mango pran sa ki bon. E le sa vin gon[39] tan pou sa pa rek yo pou yo bon. Kounya li fe plis profi kounya.

Eske gen lot moun ka di yon bagay?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Vi avek vale pwodwi vin genyen tou sa fe moun yo pran swen pwodwi a anpil plis. Men nan eee jan yo te kon ap mare bet anba pye bwa yo, vye deche, tout sot bagay ki pou kapab eee nwi pwodwi an, moun yo pran plis prekosyon ave yo. Non Selman yo pwodwi plis, plante plis, yo gen tandans pwodwi a vin rantab e yo pran anpil prekonsyon yo pran swen ‘l pou’l kapab bay yo plis lajan.

Nap pran nimewo 5.

(Nimewo 5 ap pale tre ba.)

Eske ou ka pale pi fo silvouplait ?

(Yon telefon ap sonnen.)

 

 

#5 Innocent Saiudan; Gason; 22 ane; Okenn; Elev, kiltivate; 2 ane Selil; 7eme ane: Yon bagay ki plis rentab nan pwogram nan, m’ te met rete konsa mwen jwenn yon ti bagay vin jwenn mwen. Epi tou moun yo pat kon pran prekosyon sou afe mango a yo konn ap mare bet anba yo kounya pa gen sa anko. Yo kon ap mare kochon epi lot bet kounya yo vin pwoteje mango pase[40] mango vin gen plis vale.

Ok. Banm poze yon keyson. Eske se gason ki keyi mango?

#5 Innocent Saiudan; Gason; 22 ane; Okenn; Elev, kiltivate; 2 ane Selil; 7eme ane: Wi.

(Plizye moun nan piblik la ap diskite antre yo sou kesyon an.)

Eske gen yon wol espesyalman pou fanm yo nan pwodiksyon mango a oswa gen bagay se gason selman ki fe l?

#7 St Gardien Idalerne; Fi; 20 ane; Okenn; Pwofese lekol; 3 ane Selil; 3eme Segonde: Kounya pa gen afe de se gason ki monte pye bwa. Fi yo monte pye bwa tou. Si pa gen gason pou keyi’l m’ ka monte mango a m’ triye’ l men jan gason ka fe’l la. Pa gen ni gason ni fanm.

Eske avan li te konsa ?

(Bri monte kap pase.)

#7 St Gardien Idalerne; Fi; 20 ane; Okenn; Pwofese lekol; 3 ane Selil; 3eme Segonde: Avan se te gason ki konn moute pye bwa. (Bri moto kap pase.) Kounya ni fi ni gason menm bagay.

Eske gen chanjman?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi gen chanjman. Pou mwen menm mwen se yon moun depi mwen piti mwen nan monte bwa. Mwen nan monte bwa nan fe kayimit. Depi li gen grenn ladan mwen monte’ l. Pou mwen menm kounyea la a avek Teknosev la bon fo animate leve pye’ l wo pase[41] mwen monte bwa. Mwen fe netwayaj bwa. Mwen pa bezwen moun pou keyi mango pou mwen.

(Plizye patisipan komanse bat bravo.)

 

Ban’m poze yon lot kesyon. Eske se fi ki te toujou vann mango obyen se gason ?

Plizye patisipan: Ahhh, tout moun. Tout moun. Ahhh, tout moun.

#11. Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Gen gason ki pa lage mango bay fanm vann. Telman yon konn kob.

(Piblik la tonbe riiii.)

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Se mwen ki ta dwe vann mango.

Ok. Ban’m poze kesyon. Eske gason yo te konsa depi lontan oswa nan epok sa ?

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Yo te konn kob depi lontan. Kounya kob mango vin two bel. Kounya yo ta renmen se yo pou vann ni[42].

Yon vinn two eklere?

(Plizye moun ap riiiii.)

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  Bon, mwen menm plis renmen tou. Dabor se gason ki dwe plis vann mango pase[43] se gason ki plante mango a.

Plizye patisipan: Eeeeeeeeee!? Ki bo sa ?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn ; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  (Riiiii) Fi pa plante mango.                                                                                                .

Plizye patisipan: Eeeeeeeeee!?

Eske nou dako medam?

(Piblik la tonbe ap riiiii)

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Bon, m’ap ban nou yon istwa. Kote’m di nou se fi ki ta dwe vann mango. Fi ki konn kob ki byen konn jere lajan.

Plizye patisipan: Wi. Ba yo !

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Mwen menm mwen pa di ke’ m  konen. Men mwen menm leve nan ras moun ki gen konesans. Mwen leve yon jou mwen al lave, pandan mwen vini mwen jwen mari’m dim konsa li vann mango. Mwen mande’l kiyes li vann. Li di se Voltije. M’ di’ l, ‘’Kisa ? M’ konnen te di’w mango a pap vann avek Voltije se te avek Teknosev mwen tap vann a mango a nan Selil.’’ Li di’m konsa, ‘’Map kite tel pye mango ki tel kote, tel kote, tel kote pou vann nan Selil la.’’ Epi pou konn angaje pou’m vann mango a. M’ di l’ konsa, ‘’Pou konbyen kob ou vann li ?’’ Li di’m konsa, ‘’Mwen vann mango pou $1200HT men se 18 pye mango.’’  M’ di, ‘’Ohhhhh ! Konbyen kob ? Se pou kob sa ou bay mango a ?’’ Li di’m, ‘’M’ pa byen vann ni[44] ?’’ Pase ane pase mango a pat donnen li te vann pou $800HT pase li pat gen mango ladann. Pou li menm paske li vann li pou $1200HT li santi li byen vann. Mwen menm le’m vini mwen pran kob sa mwen gade’ l. Li gentan retire 1000 goud nan kob la li voye Mirebalais bay yon premye piti mwen an ki nan inivesite. Mwen di mwen menm sa pap egare’m mwen pap vann mango’ m. Yo di’m konsa yo gentan fe, koman bahay[45] la rele ? (Yon patisipan gason : GPS) GPS mango a yo pap ka ban’m sou kob mango. Mwen di bisnis moun nan. Mwen leve pye’m  m’al kay Doudou, kote mesye ki te rele, koman ? (Yon patisipan fi: Barak) Barak. M’al kot Barak. Barak sal mwen le’m rive. Barak di’m, ‘’Sa’w di’m madanm? M’ fin fe GPS mango a.’’ Mango a fin pase tel bagay, swa di se si se la, pata di pata ta. Mwen di’l, ‘’Mwen pa bay mango nan pri sa.’’ Nan apre, nan apre vre m’ pale ave’l. Epi tout le’m pral kot Barak la m’ pa chache yon kwapo m’ mete sou mwen non. M’ mete yon PANTALON !

(Plizye moun tonbe riiii)

Rive m’ rive m’ di ‘’Barak men kob ou’’. Avan sa m’ pase prete 1000 goud. M di’ l, ’’Mango a se pou $1800HT mango a ye.’’ Li di’m li pa bon pou li. M’ di’l, ‘’Okontre se $2000HT mango tap vann.’’ Li di’m konsa, ‘’Madanm ou gentan sinyen wi.’’ M di’l, ‘’M’ tal lave epi sinyen ?’’ Li di, ‘’Ou gentan sinyen. Se pa Charles Mairie Jose ou rele ?’’ M’di wi. Li di’m, ‘’Mariw bat bay non l se non paw li te bay’’. Ou gentan sinyen. M pa di’l anyen. Le Barak we mwen move tout bon vre epi m’ depoze kob la sou kaye li te genyen an, Barak rele’m deye a li di’m, ‘M pase $300HT.’  M di’ l, ‘Non ou met pase $300HT m pap bay mango a non’. M di’l, ‘Se $500HT pou pase sou mango a. Se $1800HT mwen tap vann mango a’. M di’l, ‘Map rete $100 pou ou’. Li pa dakor. A la fin li pase $400HT sou mango a.  Kounya le’m vin lakay la le di mesye a mwen vann mango $1600HT. Li di, ‘Se vre ? M pat konnen non si’m te konnen m pa tap bay li’. ‘Se pou tet sa m toujou di’w pa vann mango paske ou pa fe pri mango yo byen’. E pi li gen konesans pase’m. Li konn li. Li sesi li sela. Sa vle di gen moun ki gen konesans nan men fi pi di pase gason. Fi vann pi red.

(Piblik la tonbe riiiii.)

Mwen se sak fe ki koz mesye a nan yon lot Selil mwen menm mwen nan sa a. Kounya li menm li vann yon vale mango, nou gen anpil mango. Li vann yon vale mango nan Selil kote li ye a mwen menm mwen di’l m’ap vann yon vale nan Selil kote mwen ye a.  Li gen anpil bagay li renmen nan Selil kote mwen ye a. Li toujou di’m men tel mango men tel mango pou’m vann. Ou konnen sa li plis renmen? Bagay fomasyon an yo pral bay yon seri bagay.  Li gen anpil te ki pa gen mango menm. Gen yon bare yon kawou te avek e demi kawou te mwen genyen ki gen yon sel pye mango nan mitan’ l. Selman yon sel ti pye mango a. Li telman renmen mango ane isit mango a pa donnen. Li blayi men li pa vle mwen netwaye mango a. Li di’m konsa le’m koupe pye mango a se gaspiye m’ gaspiye mango. Li bagay epi le mango a netwaye mwen santi’m jwen plis mango. Kounya la ane isit la le’m rele dam nan vin nan mango li pa keyi. Lem rele’w ou pa keyi pase mango gen ti grenn piti epi yo plen mak. Ane isit la mwen di’l mango yo tout ap netwaye. Ebyen, li di degaje’w. Paske mwen swiv anpil fomasyon li we anpil bagay m’ap di’l se vre. Ebyen li di Marie Jose degaje’w chache moun pou netwaye mango pase mwen pa chita, degaje netwaye mango yo. Mwen menm mwen pap vann mango avek lot moun fok se nan Selil la pou’m vann anpil mango. M’ genyen e mango m’’ te vann avek Voltije, ane pwochen sidyevle m’ap kite yo pou’m vann nan Selil. Pase[46] se nan Selil la mwen jwen plus eeee plis garanti. M’ te vann yon ti mango san mesye a pa konnen se pa nan Selil. Sa se bagay fanm. Mesye a fin vann mango mwen ale mwen pran ti reje mango ki rete a, bon jan ti mango, m’ vann li avek yon Voltije. Voltije sa di’m konsa, menm jan mesye tan di’w la, ‘’Ou met vann mwen ou met keyi m’ap voye kob la pou ou’’. Mezanmi, m’ byen grangou mwen ta pran ti kob la mwen achete ti manje’m. Mesye sa pran mango li keyi’ l li pa janm ban’m yon goud pou joudia. Li ale ak kob li. M’ tou wount pou’m di mesye mwen te vann mango a. M’ tou wout pou’m di’l m’ te vann mango a pase[47] lap jore’m. Lap di’m poukisa ou te vann mango avek moun sa. Kounya, m’ oblije tou pa janm di anyen m’ tou pedi kob mango sa net.

Sou afe Voltije, mwen we nou pale de anpil abi yo fe nou. Eske Voltije yo se moun lokal yo ye ?

Plizye patisipan: Non. Non. Se pa moun lokal yo ye.

Kote yo soti ?

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Mwen menm sa te vann nan li soti Cabaret.  M’ genn yon moun bo lakay ki konn kay li men li pa janm vini. Gen moun li dwe $1000HT. Mwen men se $250HT li gen pou mwen. Dondye fe pou mwen li pat gen anpil kob pou mwen.

Kijan yo jwen kotak ave’w?

#12 Jn Baptiste Marc Mesulma; Gason; 51 ane; 8 timoun; Kiltivate; 1 ane Selil; Sekonde: Yo ateri. Yo ateri sou teren.

#11 Charles Mairie Jose; Fi; 45 ane; 8 timoun;  Kiltivate; 1 ane Selil; 3eme ane Fondamantal: Yo gen moun kap mache ansanm ave yo, moun lokal. Epi Moun nan menm konenn mwen te gen 2 milet yo mouri. Mango yo ap gaspiye li cheche moun nan pou mwen. Le moun nan vini mwen fe ti pri mango byen kontan m’ konn se yon pitit m’ap fe. Kounya la le’m  rive keyi mango, ke’m kontan pase[48] mwen panse moun nan se yon bon moun. Epi moun nan di’m konsa, ‘Mwen menm tou si tankou ou poko we moun nan kap pot kob la pou ou mwen menm mwen ka pran li pou ou tout wi’. Ou panse moun nan ap pote kob pou ou ? Kounya moun sa  ki te fe’m al vann avek Voltije a achak fwa mwen we’ l m di’l  konsa, ‘Mesye a poko janm vini pou’l ta ban’m ti kob la Pitit ?’ ‘M pa konn anyen nan bagay sa non. Ou te fin vann mango’ w. M pa konn anyen de bagay sa’.

(Plizye moun ap ri epi ap bay blag nan piblik la.)

Eske moun ki manche ak Voltije gen yon non?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Yon gen non pa yo.

Koman yo rele moun sa yo ?

(Gen kek patisipan ki kontinye ap ri epi bay blang.)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane M’ pa konnen. Travayè?

Se pa koutye?

(Anpil pale nan piblik la.)

Plizye patisipan : Koutye menm. Wi. Wi se kountiye. Mmh-hummmm. Yo rele koutye. Raketè.        

(Plizye patisipan ap kontinye ri toujou.)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Tankou bagay sa ki rive’m nan ane sa…(Piblik la ap fe bri.)

 Ebyen n’ap di yon gran, gran mesi pou tan sa nou pase ansanm nan epi n’ap pwofite di nou felisitasyon pou bel travay sa n’ap fe nan peyi a nan pwodiksyon mango. E nou konnen peyi a  bezwen sa. Bon, mwen pa konnen si gen yon bagay k’ap ajoute men nou sense fini.

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn: Bon, Madam pou gref la m’ ta, m’ ta renmen pou Selil la interese de gref la toujou.  Pase gen anpil mango ki poko fe gref toujou. Kantite ane pwochen pou Selil la kapab jwen anpil mango an kantite jan pou l jwen nan.

Eske ou ta vle we plis moun kap fe gref?

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  Wi.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Nou preske pa gen moun kap fe gref la ankor non.

Se kesyon sa mwen pa konpran. Se kesyon sa tap poze. Ou gen moun ki…(Nimewo 8 komanse pale.)

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Mwen pa konn si se leta ki bay afe gref la.

Eske yo fe’l gratis?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Yo fe’l gratis. Pye mango la yo pa pran yon goud nan men’ w.

Bon, mari ou fe gref ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Li pa fe gref anko. Li pa fel ankor kounya.

Poukisa ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Yon bofre mwen te gen ki te konn ap fe’l. Men se gratis li mache fe’l nan jaden tout moun. Epi li menm le’l rive sou yon mwa depi dat li rive li jwen ti kob li. Li achte bet li. Men kounya li vin kanpe. Mwen pa konn ki pwoblem ki genyen.

Plizye patisipan: Proje a kanpe. Li kanpe.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Se li menm pou ta mande si l’ap rekontinye ou pa.

 

Sa vle di gen estriman espesyal nou bezwen pou fe gref la ?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Zouti yo bay. Bahay[49] mango epi yo gon[50] ti gelatin yo bay. Sekate.

Ou pa jwen gelatin sa isit?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Wi. Gelatin nan se nenpot gelatin non.  Gen yon bagay transparan tankou sa yo mete sou nap la.

Plizye patisipan: Bagay la se yon tep li ye. Tep. Yon tep li ye.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Li pa gen tep la. Li fel ak transparan.

Nou ta ka fe gref?

Plizye patisipan: Nou pa ka fe’l. Nou pa konn fe’l. Mwen menm mwen fe gref.

Eske gen pwodike la ki gen mango ki merite grefe?

Plizye patisipan: Mwen menm. Wi. Anpil.

Poukisa nou pa fe gref sou yo?

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Nou pa jwen moun.

Mari’w konn fe gref, poukisa li pa fe’l ?

(Plizye nan piblik la tonbe riiii.)

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  Mari’ l se grefye li ye. Tout tan li nan tribinal la l’al fe gref.

(Piblik la tonbe riiii.)

#8 Placide Idalma ; Fi ; 36 ane ; 6 Timoun ; Komes ; 4 ane Selil ; 6eme ane : (Riiiii) Li pa gen tan anko.

Si nou ta jwen yo moun k’ap fe gref pou nou men pou nou peye eske nou t’ap dakor ?

Plizye patisipan: Wi. Nou tap dakor.

(Patisipan yo komanse pale antre yo menm sou afe Selil.)

#10 Antoine Gustav; Gason; 50 ane; Okenn; Kiltivate; 1 ane Selil; Okenn:  Nan Selil la, mwen gen yon kouzin ki konn fe gref men misye pa vle fe gref pou moun anko.

Poukisa li pa fe anko?

Yon patisipan gason repon tou ba:  Mwen pa we kob anko.

Moun pa peye’ w?

Menm patisipan kontinye:  Mhummmmm. Moun met di’w al fe gref la lefini yo pap peye’w.

#8 Placide Idalma; Fi; 36 ane; 6 Timoun; Komes; 4 ane Selil; 6eme ane: Ou fe li two cher. Mwen menm le mesye a te konn ap fe’l li te konn fe tipye yo 25 goud. Ou menm ou fe yo pou 100 goud.

(Anpil pale nan piblik la sou afe kantite kob pou peye pou gref. Bri ban ka pose. Ou ka tande moun kap komanse leve soti.)

FEN

 

Not yo

[1] paske

[2] genyen

[3] li

[4] kantite

[5] li

[6] li

[7] Paske

[8] paske

[9] la

[10] li

[11] li

[12] Se yon

[13] li

[14] pi

[15] li

[16] Yon

[17] Paske

[18] Genyen yon

[19] Se yon

[20] paske

[21] Paske

[22] paske

[23] Paske

[24] paske

[25] paske

[26] paske

[27] Paske

[28] li

[29] Paske

[30] bagay

[31] Paske

[32] Paske

[33] bagay

[34] bagay

[35] Paske

[36] paske

[37] Paske

[38] paske

[39] genyen

[40] paske

[41] paske

[42] li

[43] paske

[44] li

[45] bagay

[46] Paske

[47] paske

[48] paske

[49] Bagay

[50] genyen